2 Ocak'ta Kazakistan'ın batısındaki Janaözen'de artan doğalgaz fiyatlarına yönelik protestolar başlamış, 4 Ocak'a kadar ülkenin büyük bir bölümünü sarmıştı. Protestocular ve polis arasındaki çatışmalar büyük şehirlerde, üç eyalette ve Almatı'da devam etti. Olağanüstü hâl ilan edildi. Hükümet görevden alındı.

Kasım Cömert Tokayev 5 Ocak akşamı Kazakistan halkına hitaben yaptığı konuşmada, protestoların ortasında cumhurbaşkanlığını ve ülkeyi terk etmeyeceğini söyledi. Ayrıca, daha önce, Kazak Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev yönetiminde olan ülkenin Güvenlik Konseyi başkanlığı görevini de üstlendiğini ve yakında bir reform paketi hazırlayacağını duyurdu. Tokayev protestocuları “militan gruplar” olarak adlandırdı ve ülkenin güvenlik güçleri arasında yaralananlar olduğunu duyurdu. Tokayev, ülke sakinlerine Kazakça ve Rusça hitap etti.

Current Time'ın Almatı muhabiri Timur Yermashev'e göre, protestocularla güvenlik güçleri arasındaki çatışma esas olarak şehrin orta kesiminde gerçekleşiyor. Ayrıca Almatı'da mobil internet devre dışı kaldı ve sosyal ağlar da engelleniyor. Mahalle sakinleri akimat (yönetim) binasını basmaya çalıştı. Doktorlara göre en az 40 protestocu yaralandı, yaralıların 7’si yoğun bakımda. 30'dan fazla polis aracının yakıldığı ve çok sayıda ambulansın da hasar gördüğü bildirildi.

TOKAYEV NEREDE?

Nur-Sultan'daki Current Time muhabiri Dauren Khairgeldin, yetkililerin başkent Nur-Sultan’da iki haftalık olağanüstü hâl ilan ettiğini söyledi. 5 Ocak öğleden sonra şehir sakinleşti ve kitlesel çatışmalar sona erdi. Başkentte mobil internet de devre dışı bırakıldı. Bir Current Time muhabirine göre, hükümet konvoyları en az bir tank ile Nur-Sultan'daki cumhurbaşkanlığı sarayının yakınında toplandı ve sarayın çevresinde beton bloklar hazırlandı. Kasım Cömert Tokayev'in tam olarak nerede olduğu ise hala bilinmiyor.

Güvenlik güçleri, Nur-Sultan'daki Radio Azattyk gazetecilerinin saat 22.00'den önce yazı binasını terk etmelerini aksi takdirde sabaha kadar ofisten çıkmamalarını talep etti. Bu sokağa çıkma yasağı ile ilgili bir gerekliliktir.

5 Ocak'a kadar ülke genelinde Janaözen, Almatı, Atırav, Mengistav, Aktöbe, Pavlodar, Çimkent ve daha birçok şehirde protestolar ve polisle çatışmalar meydana geldi. Protestoların yaşandığı şehirlerde yetkililer olağanüstü hâl ilan ediyor ve sokağa çıkma yasağı getiriyor.

Kazakistan Başsavcı yardımcısı, ayaklanmalara katılanları cezai sorumlulukla tehdit etti. Yetkililerin talebine uymamanın yanı sıra yasaklı bir greve liderlik etmenin 2 yıla kadar hapis; bilerek yanlış bilgi yaymanın 3 yıldan 7 yıla kadar hapis; silahlara, mühimmatlara, araçlara, askeri teçhizata kasıtlı olarak zarar vermenin veya araçları imha etmenin 10 ila 12 yıl arasında hapis ile cezalandırılacağı duyuruldu.

Olayların Kronolojisi

· 2 Ocak'ta, Janaözen'de sıvılaştırılmış doğal gazın fiyatındaki artışa karşı protestolar başladı. Janaözen’in ardından protestolara Aktav, Almatı, Astana, Atırav ve Çimkent sakinleri de katıldı. 4 Ocak'ta Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev adına kurulan bir hükümet komisyonu göstericilerin taleplerine uyacağını taahhüt etti.

· Üç gün süren protestoların ardından Cumhurbaşkanı Tokayev hükümeti lağvetti. Devlet fiyatlara yönelik kontrol başlattı ve üç bölgede olağanüstü hal ilan etti. Ancak protestolar devam etti. 5 Ocak sabahından itibaren göstericiler polisle çatıştı ve büyük şehirlerde yönetim binalarını ele geçirmeye çalıştı.

· 2011 baharında Janaözen'de petrol işçilerinin maaşlarını yükseltmek ve sosyal yardımlar sağlamak için protestolar yapılmıştı. Barışçıl protestolar birkaç ay sürdü ve 16 Aralık'taki Bağımsızlık Günü'nde güvenlik güçleri protestoculara ateş açtı. Resmi verilere göre, 17 kişi öldü. Ancak insan hakları savunucuları ve gazeteciler vurulanların açıklanan sayıdan birkaç kat daha fazla olduğunu söylüyorlar.

Kaynak: Currenttime TV 

Çeviren: Kamila İshakova