5 HAZİRAN HAREKETİ “M5-RFP” (MOUVEMENT DU 5 JUİN)
5 Haziran 2020’de eski Yüksek İslam Konseyi (HCIM) Başkanı İmam Dicko'nun önderliğinde binlerce kişinin katılımıyla büyük bir gösteri düzenledi. Daha sonra adını bu tarihten alan “5 Haziran Hareketi (M5-RFP)” kapsamında aylarca Keïta'nın istifa etmesi için protesto ve gösteriler düzenlendi. Cumhurbaşkanı Keïta'nın istifa etmeyeceğini duyurması sivil itaatsizliğe neden olmuştu. Ulusal radyo ve televizyon binaları göstericiler tarafından işgal edildi. Kentin ana yolları geçişe kapatıldı. Hükümetin göstericilere karşı yaptığı sert müdahale sonucunda 14 kişi öldü, yüzlerce protestocu yaralandı. Bunun üzerine İmam Dicko 19 Ağustos’ta büyük bir gösteri yapmak üzere tüm Malilileri Bağımsızlık Bulvarı’na çağırdı.
PROTESTOLAR DARBEYE DÖNÜŞTÜ
Keïta karşıtı protestolar aylarca devam etti. Son olarak 19 Ağustos’ta yapılması planlanan büyük gösteriden bir gün önce cumhurbaşkanı Keïta ve başbakan Bubu Cisse, Albay Assimi Goita önderliğindeki bir grup asker tarafından tutuklanarak başkent Bamako'ya 15 km mesafede olan Kati kentindeki askeri garnizonuna götürüldü.
AVRUPA’DAN YAPTIRIM TEHDİDİ
İbrahim Boubacar Keïta devlet televizyonundan kısa bir konuşma yaptı ve iktidarda kalarak kan dökülmesine sebep olmak istemediğini, dolayısıyla istifa ettiğini, meclisi ve hükümeti de feshettiğini söyledi. Keïta'nın gitmesi için aylarca kitlesel gösteriler düzenleyen halk bu haberi memnuniyetle karşıladı. Mahmoud Dicko darbecilere teşekkür etti. Daha sonra Albay Assimi Goïta, 19 Ağustos 2020-25 Eylül 2020 arasında geçici devlet başkanlığı görevini üstlendi. Bu olaydan sonra ABD, Batı Afrika Ekonomik Topluluğu (ECOWAS), Fransa ve Avrupa Birliği darbeye tepki gösterdiler. Askerlerin devrik cumhurbaşkanı Keïta ve Başbakan Boubou Cisse ile birlikte tutuklananları derhal serbest bırakmalarını ve yönetimi sivillere devretmelerini aksi takdirde Mali’ye karşı ekonomik yaptırımlar uygulayacaklarını ve Mali'nin Batı Afrika Birliğindeki üyeliğini askıya alacaklarını söylediler. Bunun üzerine Albay Assimi Goïta ve arkadaşları yaptırımları önlemek için 2014-2015 yılları arasında savunma bakanlığı yapmış olan emekli eski Albay Bah N’daw’ı 18 aylık geçiş dönemi başkanı olarak tayin ettiler. N’daw 25 Eylül 2020’de başkanlık görevine başladı ancak bu görev uzun sürmedi…
BİRLİKLERİ UZUN SÜRMEDİ
Ibrahim Boubacar Keïta’nın 18 Ağustos 2020’de Assimi Goïta liderliğindeki darbeyle devrilmesinin ardından 25 Eylül 2020’de emekli Albay Bah N'Daw geçiş başkanı olarak göreve başlamıştı. Darbe lideri Assimi Goïta ise N’Daw’ın yardımcısı olmuştu. Bah N'Daw’ın 27 Ocak 2021’deki Paris ziyaretinden sonra yardımcısı Assimi ile arası bozulmaya başladı.
“RUSYA İLE ANLAŞMAYI DEŞİFRE ETTİ”
Albay Goita, Bah N'Daw’ın Paris ziyaretinde Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile yaptığı görüşmede Mali ordusunun Rusya ile müzakere etmekte olduğu bir gizli silah sözleşmesiyle ilgili bilgileri deşifre ederek Macron’a ilettiğini söyledi. Goïta ayrıca, N’Daw’ın Paris ziyaretinden sonra, 24 Mayıs’ta başkan yardımcısı olarak kendisine danışmadan hükümet değişikliği yaptığını, savunma ve güvenlikten sorumlu iki bakan ve aynı zamanda Rusya ile gizli silah anlaşması yaptığı iki silah arkadaşı olan Albay Sadio Camara ve Albay Modibo Kone’yi devre dışı bıraktığını söyledi.
GEÇİŞ DÖNEMİ KISA SÜRDÜ: YENİDEN DARBE
Bah N'Daw’ın, kendisinin iktidardaki gücünü azaltma yoluna gittiğini ve bu kumpasın içinde Fransa cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un da olduğunu söyleyen Goïta, olanlardan dolayı derin endişe duyduğunu belirtti. Yönetimde beceriksizliği, geçiş sözleşmesini ihlal ettiği ve usullere uygun olmayan bir şekilde hükümet değişikliği yaptığı gerekçeleriyle 25 Mayıs 2021’de Cumhurbaşkanı Bah Ndaw ve Başbakan Moctar Ouane ile birlikte çok sayıda üst düzey yetkili Albay Assimi Goïta’nın emriyle gözaltına alındı. N’Daw başkent Bamako'ya 15 km mesafedeki Kati askeri kampına götürüldükten bir gün sonra 26 Mayıs 2021’de istifa ettiğini ve 24 Mayıs'ta kurulan hükümeti feshettiğini açıkladı. Tüm bunlar 18 ay sürmesi gereken geçiş sürecinin 9. ayında yaşandı.
MACRON’DAN HIZLI TEPKİ: BATI AFRİKA ÜLKELERİNİ DE YÖNLENDİRDİ
Macron aralarının iyi olduğu Bah N’daw’ın 9 ay içinde ikinci bir darbe ile devrilmesini çok hızlı bir şekilde kınadı ve Batı Afrika ülkelerini Albay Assimi Goïta liderliğindeki subaylara baskı yapmaya yönlendirdi. Bunun üzerine Batı Afrika Birliği (CEDAO) de darbeyi kınayarak Mali'nin üyeliğini geçici olarak askıya aldığını duyurdu. Batı Afrika Birliği daha sonra ambargo uygulamak üzere bir isim listesini çıkardı. Listede Başkan Assimi Goïta hariç tutularak başta Başbakan Choguel Kokalla Maïga olmak üzere birçok kişinin Batı Afrika Birliği ülkelerine seyahat etmesi yasaklandı. Ayrıca seçimlerin belirlenen tarihte yapılmaması durumunda sınırlarını tamamen kapatmakla ve ciddi bir ekonomik yaptırım uygulamakla tehdit ettiler. Malililer Batı Afrika Birliği’nin bu isim listesindeki maksadının Başkan Assimi ile başbakan Choguel Kokalla Maïga’nın arasını açma planı olarak gördü. ABD ve diğer bazı Avrupa ülkeleri de Mali’de geçiş liderlerinin tutuklanmasını kınadı.
“DARBE İÇİNDE DARBE BU, KABUL EDİLEMEZ”
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Mali’de asker ağırlıklı bir geçiş hükümetinin kurulmasından ve Rusya gibi diğer devletlerle ittifak edilmesinden endişeleniyordu. “Darbe içinde darbe bu, kabul edilemez” diyen Macron, darbeyi kınadı ve askerlerin derhal yönetimi sivillere devretmeleri uyarısını yaptı. Aksi takdirde askerlerini mümkün olan en hızlı şekilde geri çekeceğini, Avrupa Birliği olarak Mali’deki geçiş sürecini engelleyen asker liderlere karşı katı tedbirler almaya hazır olduklarını söyledi.